Nobelovu nagradu za književnost za 2020. dobila pesnikinja Luiz Glik

Ove godine najsprestižnija književna nagrada na svetu otišla je u ruke američke pesnikinje Luiz Glik (Louise Elisabeth Glück). U tradicionalnom obrazloženju za dodelu nagrade stoji da je Gluk nagradu dobila “za njen nepogrešiv poetski glas koji strogom lepotom čini individualno postojanje univerzalnim “.

Luiz Glik rođena je 1943. godine u Njujorku. Dobinica je Pulicerove nagrade za poeziju 1993. godine, za svoju pesničku knjigu Divlji iris (The Wild Iris), a 2014. i američku Nacionalnu nagradu za književnost. Rođena je u porodici potomaka mađarskih Jevreja koji su emigrirali u Ameriku. Živi u Kembridžu, u državi Masačusets. Objavila je dvanaest pesničkih zbirki, kao i dve knjige eseja o poeziji. Trenutno je pisac-rezident na Univerzitetu Jejl i predavač na Programu za kreativno pisanje Bostonskog univerziteta.

BREAKING NEWS:
The 2020 Nobel Prize in Literature is awarded to the American poet Louise Glück “for her unmistakable poetic voice that with austere beauty makes individual existence universal.”#NobelPrize pic.twitter.com/Wbgz5Gkv8C

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 8, 2020

“Sve (njene pesničke knjige) karakteriše težnja za jasnoćom. Detinjstvo i porodični život, bliski odnosi sa roditeljima i braćom i sestrama, teme su koje su kod nje ostale centralna. U njenim pesmama sopstvo osluškuje ono što je ostalo od njegovih snova i zabluda i niko ne može biti strožiji od nje po pitanju suočavanja sa iluzijama tog sopstva. Ali čak i ako Glik nikada ne bi porekla značaj autobiografske pozadine, ona se ne treba smatrati pesnkinjom ispovedne poezije. Glik traži univerzalno i u tome crpi inspiraciju iz mitova i klasičnih motiva prisutnih u većini njenih dela. Glasovi Didone, Persefone i Euridike – napušteni, kažnjeni, izdani – maske su za transformaciju sopstva, podjednako validnog i individualno i univerzalno”, navedeno je o pesnikinji na sajtu Nobelovog komiteta.

U toku proglašenja ovogodišnjeg dobitnika nagrade, saopšteno je i da će se zbog pandemije korona virusa priznanje i medalja dobitnici dodeliti u njenoj matičnoj zemlji – u ambasadi Švedske ili na univerzitetu na kojem je zaposlena.

Pored standardnih očekivanja da će i ove godine nagradu dobiti Kenijac Ngugi va Tiongo ili Haruki Murakami, ove godine su na formalnim i neformalnim kladionicama bile visoko pozicionirane i karipska spisateljica i esejistkinja Džamejka Kinkejd, kanadska pesnikinja, esejistkinja, prevoditeljka En Karson i ruska spisateljica Ljudmila Ulickaja. 

Iako se podrazumeva da je dobijanje ove nagrade velika počast, uz koju dolazi i velikodušna suma deset miliona kruna odnosno oko 950.000 evra, lista onih kojima je Švedska akademija odbila da da nagradu podjednako je impresivan kao i lista dobitnika te nagrade.

Među renomiranim predlagačima za dobijanje nagrade su članovi Švedske akademija, profesori književnosti i/ili jezika sa mnogih univerziteta i koledža, kao i prethodni dobitnici Nobelove nagrade za književnosti. Prema statutu Nobelovog komiteta, imena kandidata za ovu nagradu smeju biti otkrivena tek nakon 50 godina od dodele nagrade kandidatu.

O izboru laureata odlučuje saziv od 18 članova Švedske akademije i svi moraju da budu Šveđani, a biraju se tajnim glasanjem i titutlu akademika imaju do kraja života. Dobitnik nagrade mora da dobije više od polovine glasova, a u proseku stigne oko 350 prijava svake godine.

Inače, sam Nobelov komitet, slanjem pozivnih pisama svake godine u septemru, imenuje kvalifikovane pojedince i institucije (bude poslato između 600 i 700 ovakvih pisama) koji predlažu kandidate. Februar naredne godine je krajnji rok do kojeg se nominacije moraju poslati. Zabrana na otkrivanje imena tih pojedinaca i institucija postoji i traje isto koliko i zabrana objavljivanja nominovanih – 50 godina. Prosečan broj godina dobitnika i dobitnica Nobelove nagrade je 65; najmlađi je bio Radjard Kipling sa 42 (1907), a najstarija Doris Lesing sa 88 (2007). Nobelovu nagradu za književnost do sada niko nije dobio dva puta, a odbili su je Žan Pol Sartr 1964. i Boris Pasternak 1958. godine.