Nobelova nagrada pripala je francuskoj književnici Ani Erno “zbog hrabrosti i kliničke oštrine kojom otkriva korene, otuđenost i kolektivna ograničenja ličnih sećanja”, navodi se u obrazloženju Nobelovog komiteta.
“Ani Erno razotkrila je iskustvo svoje klase, opisujući stid, poniženje, ljubomoru ili nesposobnost da vidite ko ste zapravo, i tako postigla nešto trajno i vredno divljenja”, ističe se u obrazloženju.
BREAKING NEWS:
The 2022 #NobelPrize in Literature is awarded to the French author Annie Ernaux “for the courage and clinical acuity with which she uncovers the roots, estrangements and collective restraints of personal memory.” pic.twitter.com/D9yAvki1LL— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 6, 2022
Francuska spisateljica i profesorka književnosti Ani Erno rođena je 1940. godine u gradiću u Normandiji, u porodici radnika koji su kasnije otvorili malu radnju sa namirnicama. Iz tog miljea je i preuzumala teme i pristupala im iz različitih uglova, (raz)otkrivajući različitosti u shvatanjima pola, jezika i klase. Glavne teme tokom decenija su joj, kako je sama navela, telo i seksualnost, intimni odnosi, društvene nejednakosti i iskustva promene klase kroz obrazovanje, vreme i sećanje, kao i stalno prisutno pitanje kako pisati o tim životnim iskustvima.
Debitovala je 1974. godine romanom Prazni ormari (Les Armoires vides), sa temom koju će varirati u svom poznatom autobiografskom delu Događaj (L’Événement, 2000) o abortusu u Francuskoj šezdesetih godina, u vreme kada je bio zabranjen, ali se probila tek četvrtom knjigom, Mesto (La place, 1983), za koju je dobila nagradu “Renodo”. Njeno delo, a napisala je više od 30 knjiga, mahom je autobiografsko, autorka sebe radije određuje kao “etnološkinju same sebe” nego kao spisateljicu, a Godine (Les Années), knjigu memoarske proze objavljenu 2008. godine, mnogi smatraju njenim remek-delom.
Zagovornica je “ravnog pisanja”, lišenog “poezije sećanja”, a u njenom stilu mnogi kritičari traže veze sa autorima francuskog novog romana i prepoznaju težnju da ostvari ideal “nultog stepena pisma” Rolana Barta.
Related
Tomas Man: Nastanak "Čarobnog brega" (I deo)Kod nas su do sada prevedene njene knjige Mesto pod suncem i Nisam izašla iz svoje noći, a u pripremi je i Zaposednutost. Ani Erno se nekoliko godina unazad visoko kotirala u nagađanjima o mogućim laureatkinjama, zajedno sa Ljudmilom Ulickom, Margaret Atvud i Dubravkom Ugrešić.
Iako se podrazumeva da je dobijanje ove nagrade velika počast, uz koju dolazi i velikodušna suma deset miliona kruna (nešto više od 920.000 evra), lista onih kojima je Švedska akademija odbila da da nagradu podjednako je impresivan kao i lista dobitnika te nagrade.
Među renomiranim predlagačima za dobijanje nagrade su članovi Švedske akademije, profesori književnosti i/ili jezika sa mnogih univerziteta i koledža, kao i prethodni dobitnici Nobelove nagrade za književnosti.
O izboru laureata odlučuje saziv od 18 članova Švedske akademije i svi moraju da budu Šveđani, a biraju se tajnim glasanjem i titutlu akademika imaju do kraja života. Dobitnik nagrade mora da dobije više od polovine glasova, a u proseku stigne oko 350 prijava svake godine.
Inače, sam Nobelov komitet, slanjem pozivnih pisama svakog septembra, imenuje kvalifikovane pojedince i institucije (bude poslato između 600 i 700 ovakvih pisama) koji predlažu kandidate. Februar naredne godine je krajnji rok do kojeg se nominacije moraju poslati. Zabrana na otkrivanje imena tih pojedinaca i institucija postoji i traje isto koliko i zabrana objavljivanja nominovanih – 50 godina. Prosečan broj godina dobitnika i dobitnica Nobelove nagrade je 65; najmlađi je bio Radjard Kipling sa 42 (1907), a najstarija Doris Lesing sa 88 (2007). Nobelovu nagradu za književnost do sada niko nije dobio dva puta, a odbili su je Boris Pasternak 1958. i Žan Pol Sartr 1964. godine.